Eğer bilgi miktar ve çeşitlilik olarak çoğalmaya başladıysa yeni oluşan alan, tema ve konularda yepyeni terimler de türetiliyor. Diğer yandan anlaşılabilir olmanın birinci kuralı, anlatırken, açıklama yaparken ya da yorumlarken sağlam biçimde tanımlı ve aynı veya benzer biçimde anlaşılan sözcük ve terimler üzerinden yol almaktır. Bu nedenle günlük kullanımdaki sözcüklerle oluşturulmuş “Yazılım Tanımlı Her Şey” terimini tanımlayarak başlamak uygun olur.
Tanımlar
İleri düzeyde geliştirilmiş programlar tarafından denetlenen ve –fiziksel olana karşılık– sanal ortamda yapılandırılmış sistemlere “Yazılım Tanımlı Her Şey” adı veriliyor. Bu kavram bilişim alanında gelişen çok sayıda teknolojiyi aynı çatı altında toplar. Bu yeni kavramlardan yaygın olarak kullanılan iki tanesini “Yazılım Tanımlı Ağ” ve “Yazılım Tanımlı Veri Merkezi” olarak sayabiliriz. Yazılım tanımlı ağ kavramı, fiziksel donanımın yüksek niteliklere sahip yazılım sistemi tarafından ikame edildiği sanal ağlar ve bunların oluşturulmasına işaret eder. Yazılım tanımlı veri merkezi ise bir veri merkezi oluşturmak için sanal tekniklerin kullanılması ile ilgilidir. Bir başka benzer kullanım ise bilgi depolama sistemleri için geliştirilmiştir. “Yazılım Tanımlı Veri Depolama” kavramı fiziksel dağıtık depolama donanımının sanal depolama sistemleri ile ikame edilmesine ilişkidir.
“Yazılım Tanımlı Her Şey” terimi, bilişim ağırlıklı olmak üzere yeni teknolojilere ilişkin uygulamaları bir çatı altında toplayan bir düşüncedir. Yeni teknolojik (yazılım odaklı) literatürde bu kavram “sonraki büyük şey” olarak niteleniyor. Bu başlık altında bir ana işletim sistemi diğer işletim sistemlerini çalıştırma imkânına sahip olacak. Sanal bilişsel makineler ve sanal depolama ortamları geçmişte doğrudan donanım kullanılarak yapılan bilişim işlerini (donanımın görünmez hale geldiği) sanal dünyaya taşıyacak.
Yazılım
Bilgisayar sistemlerinden veya bilişimden söz ettiğimizde bunun donanım ve yazılım olarak iki ana unsurdan oluştuğunu söyleriz. Fiziksel olan donanıma karşılık yazılımı, elle tutulmayan ve insan düşüncesinin ürünü olan soyut unsurlar (programlama dilleri, işletim sistemleri, programlar, yöntemler, teknikler, belgeler vb.) olarak tanımlarız.
Daha genel söylendiğinde yazılım, insan deneyiminin kodlanmış biçimidir. Yazılım, iş yapma biçimlerini (know-how) tekrar kullanılabilir hale dönüştüren genelleştirilip soyutlanmış hale getiren iş yapma biçimidir. Bu karışık görünümlü tanımlamalardan çıkan somu sonuç; bir işletmenin yazılıma yatırım yapma isteğinin, gerçekte kendi beceri, yetenek ve yetkinlikleri ile verimliliğini yükseltme girişimi olduğudur.
Günümüzün iş fırsatları bir işletmeyi çepeçevre saran ekosistemde bulunur. Ama bu fırsatların değerlendirilmesi, işletmenin içinde mevcut olan beceri, yetenek ve yetkinlikler ile verimlilik sayesinde yapılacaktır. Yazılım bunların iyileştirilip geliştirilmesine katkı verdiğine göre çağdaş işletmenin kârlılığı, verimliliği ve büyüme başarısı yazılım teknolojisine sahip olması ile de ilgilidir.
Yazılım alanındaki gelişmelerin günlük olarak kullanılan ürünleri nasıl değiştirdiğini izliyoruz. Arabadan buzdolabına, cep telefonundan televizyona kadar pek çok alanda yazılım gömülü olarak yer alıyor. Çok yakında gömülü yazılım içermeyen ve İnternet aracılığı ile elektronik dünyaya bağlı olmayan ürün ya da eşya kalmayacak. Bu çerçeve örneğin makine üretiminde de yazılım ve otomasyon unsurunun oranının ve ağırlığının artacağını ifade ediyor. Yakın gelecekte bir uluslararası fuarda gizlice resmi çekilerek kopyalanabilecek makine teçhizatı kalmayacak. Çünkü sergilenen makinenin gerçek gücü onun içine gömülmüş olan yazılımdan kaynaklanacak. “Yazılım Tanımlı Her Şey” terimi, özetlenen bu türden bir dünyayı anlatıyor. Rekabetçi, kalıcı ve sürdürülebilir olmak isteyen işletmelerin bu gerçeği göz önünde bulundurmaları gerekiyor.
Teknolojiler
Bilişim teknolojisi (BT) ve ilgili alanlarda son yıllardaki gelişim giderek daha fazla veri ve yazılım eksenli olmaya başladı. Sensör (veri toplama) teknolojilerindeki gelişime bağlı olarak büyük veri, analitikler ile BT ürün ve hizmetlerinin daha yaygın tüketilebilir hale getirilmesi izlediğimiz yönelimler arasında yer alıyor. BT alanında son yılın çok konuşulan biri ise İngilizce sektörel jargonda SDE olarak kısaltılan “Yazılım Tanımlı Her Şey” oldu.
1980’li yıllarda kişisel bilgisayarların üretilmesi ile başlayan süreçte uzun bir zaman dilimi için donanım konusu yazılımın önünde yer aldı. Teknolojik gelişim açısından 1990’lı yıllara kadar yazılımdaki gelişmeler bir değişim görünümü yaratacak kadar etkili olmadı. 20’nci yüzyılın son on yılı ile başlayan dönem ise yazılımın yükselişine tanık oldu. Her ne kadar donanım alanında önemli gelişmeler olduysa da artık yazılım çok hızlı ve kolay uyum sağladı. Hatta yazılım ihtiyaçları yeni donanım unsurlarının geliştirilmesi için itici güç haline geldi. Sonunda geliştirilen yazılım araçları ve çözümleri, daha önce donanımla halledilen bazı çözümlerin yerini almaya başladı. Bu nedenle BT alanındaki yönelimlerden bir tanesi, örten çatı anlamına gelecek şekilde “Yazılım Tanımlı Her Şey” olarak isimlendiriliyor.
Örten Çatı
“Yazılım Tanımlı Her Şey (YTH olarak kısaltalım)”, yazılım tanımlı bilişim teknolojilerini tek bir başlık altında toplamak için kullanılan bir çatı isimdir. YTH, donanımla sağlanabilen otomasyonu yazılım ile gerçekleştirerek ilgili sisteme dinamiklik kazandırır ve maliyet düşürücü etki yapar. Bu çatı isim altında sanallaştırma ve hizmet sağlama işleri çerçevesinde ağ, depolama, veri merkezi ve çoklu işletim sistemi çalıştırabilme gibi hizmetler ilk sırada yer alır.
Son yıllarda BT alanında “hizmet olarak” şeklinde çevirebileceğimiz “as-a-service” ifadesi sıklıkla kullanılır oldu. Örneğin yazılımı satın almadan abonelik yoluyla yazılım kullanımı için “hizmet olarak yazılım (SaaS)” ya da bulut bilişim alanında aynı iş biçimi mantığıyla “hizmet olarak platform (Paas)” sıklıkla kullanılanlar arasında yer alıyor. Yazılımın donanım gereklerini daha fazla yerine getiriyor olması ile birlikte “hizmet olarak altyapı (IaaS)” şeklinde yeni bir terim daha türetildi. Herhangi bir işletim sistemi ile bir veri merkezine bağlanan kişi, aboneliği karşılığında oradaki çok uyumlu platform sayesinde programı işletme, verileri depolama ve ağ işlemleri gerçekleştirme imkânlarına sahip oluyor.
Sanallaştırma
“Yazılım Tabanlı Her Şey (YTH)”, kullanıcılara donanım hizmeti sunarken bunu sanallaştırarak yapıyor. Donanım sanallaştırmayı bir örnekle açıklayabiliriz. Bilgisayarınıza bağlı fiziksel bir yedekleme diski var ve dosyalarınızı oraya aktararak yedekliyorsunuz. Diğer yandan yedekleme işini İnternet üzerindeki bir yere de yapabilirsiniz. Bu yerin nerede, hangi işletim sistemi altında ve hangi fiziksel şekilde olduğunu bilmezsiniz. Yedeğinizi gönderirsiniz yerine gider, geri istersiniz size gelir. İnternet ortamındaki depolama imkânı sizin fiziksel diskinizin yerine size sanal disk hizmeti sunmuş olur. Bu hizmet için belli bir abonelik bedeli ödemeniz gerekir (gerekebilir). Sonuçta fiziksel bir disk almak yerine İnternetten sanal disk hizmeti alarak ihtiyacınızı tatmin edebilirsiniz. YTH kapsamındaki teknolojik hizmetler burada örneklenen özü içerirler.
Örneği geliştirelim. İnternetten satın aldığınız sanal disk asla dolmaz çünkü bu tür fiziksel donanım gerekleri bununla ilgilenen şirket tarafından halledilir. Kullandığınız sanal disk asla eskimez, demode olmaz çünkü bunun gereklerini de YTH hizmetini veren şirket yerine getirir. YTH hizmeti verilen kuruluş, mevcut teknolojisini biteviye yenilediği için daima yeni BT mimarileri ve uygulamaları deneyimleme fırsatlarına sahip olur. Aldığınız YTH sanal hizmeti konusunda ağ performansı ve güvenlik konularında fazlaca sorun yaşamazsınız çünkü hizmet sağlayıcı bunları da çözüyor olacaktır.
BT teknolojileri alanındaki gelişmeler günlük yaşamı ve iş dünyasını değiştirmeye devam edecek. YTH de bunun örneklerinden birisi olarak karşımıza çıkıyor.
Gürcan Banger