1868-1951 yılları arasında yaşamış olan Fransız düşünür Alain diyor ki: “Hata işlemenin şaşılacak bir tarafı yoktur. Hata, her türlü bilginin ilk şeklinden başka bir şey değildir.” 1879-1955 yılları arasında yaşamış ünlü fizikçi Albert Einstein diyor ki: “Hata yapmayan insan yoktur. Kişinin insanlıktaki derecesi, hatalarını kabul edip düzeltmek için gösterdiği gayret ve titizlikle ölçülmelidir.”
Bir yöneticiyi hataya mahkûm edebilecek ilk unsur, kavramın cazibesidir. Örneğin performans değerleme, böyle heyecanlandıran kavramlardan birisidir. Yönetici, tanımını veya gerçekten ihtiyacı olup olmadığını bilmediği cazibelere ‘kurban’ olur.
Her gün yapageldiğimiz işleri sorgulamaz oluruz. Ezelden ebede aynı şekilde devam edecekmiş gibi gelir bize. Böylece fırsatları kaçırırken, yaklaşan tehditleri göremeyecek kadar körleşiriz. Zaman zaman rutinleşmiş olanı sormak gerekir.
İnsan zihni, soru sormayı unuttuğunda tembelleşmeye başlar. Çevresinde (ve tabii işletmede) olup bitenleri kayıtsız ve ilgisiz olarak izlemeye başlar. Farkındalıkla, yaşamın genellemelerinden ve basitleştirmelerinden zihnimizi kurtarmak zorundayız.
Yöneticinin başına gelebilecek en önemli tehditlerden birisi, kendi düşüncesine kilitlenmiş kalmaktır. Bu durumda ışık ile gölge, siyah ile beyaz, ses ile suskunluk arasındaki fark izlenemez olmaya başlar. Her taraf monoton bir renksizliğe bürünür.
Eğer ölçmüyorsanız, önce farkında olamazsınız, sonra yönetemezsiniz. Doğru değişkenleri ve kriterleri kullanarak ölçümler yapmayan bir yönetici, bir süre sonra oluşan ciddi değişimin nedenlerini anlamakta zorlanır.
Yaşam, sadece duygulardan veya akıldan ibaret değildir. İş yaşamında başarı aklın gücü kadar duyguların sürükleyiciliğini de gerektirir. Doğru karışımı bulmak lazım… Duygusal girişim gücü, aklın yönetim yetkinliği ile dengelenmeli.
Size 10 tane topu aynı anda atsam muhtemelen hiçbirini tutamazsınız. Ama bir ya da iki top atsam, bir tane tutabilme olasılığınız yükselir. Akıllı yönetici, işletmesinin “çekirdek işinin” farkındadır. Kendi işinde de delege etmeyi doğru biçimde kullanır.
Her başarılı işletmenin mantık çerçevesinde bir alanda uzmanlık üst düzeyinde olmak var. Kendi işinde uzmanlığı yakalayan işletme, kendi farklılığını yaratacak yetkinliğe de ulaşıyor. Başarılı yönetici, şirketin dikkatinin dağılmasına izin verecek hatalar yapmaz.
Pek çok yönetici, performans değerleme konusunda başarısız çalışanlara yoğunlaşmıştır. Bunları nasıl ayıklayabileceği konusunda ciddi anlamda zaman harcar. Hâlbuki yüzde 90 gibi bir orana sahip olan ortalama personelin performansının artırılmasına daha fazla zaman ayırsa elde edecekleri çok daha büyüktür.
Bir işletmede her zaman sorun vardır. Önemli olan, sorunları bulup ortaya çıkaracak sistematiği kurabilmektir. Kötü yönetici sorundan kaçınır; iyi yönetici sorunu bulup çıkarmaya ve çözmeye çalışır.
İyi yönetici, bir çözüm üretirken; bunun aynı zamanda yeni fırsatlar yaratmasına dikkat eder. Bu nedenle bir çözüm üzerinde çalışırken, alternatif çözümlere kafa yorar. Kötü yönetici için ise önemli olan sorunun bir an önce göz önünden kalkmasıdır.
Yönetirken çok sayıda hata yapabiliyoruz. Kimi zaman alışkanlıklarımız ve kötü huylarımız, bazen korkularımız, çoğu zamanda özensizliğimiz ve dikkatsizliğimiz bu hataların kaynağını oluşturuyor. Belki yeterince yaratıcı ve yenilikçi olmaya da çalışmıyoruz. İyi yönetici olmak, kişinin kendisinin ve kurumunun misyonunu ve vizyonunu iyi anlamasıyla yakından ilgili… Aynı zamanda kendi görev tanımını iyi bilmesiyle de…
Bir kitabın iyi düşünülmüş reklâmı: Bir İngiliz roman yazarı, romanının daha fazla satması için hiçbir tanıtım çalışması yapmadan gazeteye ilan verir: “XXX isimli romanda tasvir edilen Miss Sarah’a benzeyen bir kadınla evleneceğim. Lütfen mektupla başvurun. İmza: Lord XYZ”
İş yaşamındaki pek çok soruna kökten çözümler getirmek mümkündür. Fakat çözümlerin bazıları, uygulamanın devamında yeni sorunlar yaratır. İyi yönetici, her çözümde sürdürülebilirliği ve paydaşların durumunu dikkate alır. Kötü yönetici, sadece malum sorunu çözmeye çalışır.
İyi yönetici için sorun, öncelikle bir analiz konusudur. İyi yönetici, bir sorunun acil ve kendi başına çözümünün, daha ciddi yeni sorunlar yaratacağını bilir. İyi yönetici için sorunun çözümü, aynı zamanda doğru zaman, doğru mekân ve doğru yöntem demektir.
Kimi zaman bir sorunun çözümü için pek çok deneme yapmak gerekir. Sonuçta sorun çözülemese bile; yönetici, sorun analizi ve çözüm sentezi konusunda yetkinlik geliştirir. Bu kapsamda başka sorunların çözümü üzerinde de çalışılmış olur.
Daha iyi hapishaneler yaparak trafik suçlarını azaltamazsınız. Bazen sorunun çözümü, sorunun görüldüğü yerde değildir. Uygulanan çözümlerin görünür olanla mı, yoksa sorunun kaynak nedeni ile mi ilgili olduğunu fark etmek gerekir.
Bazen çözüm, sorunun içinde olabilir. Sistemin değerler zinciri incelenerek uygun düzenlemeler ile çözümler bulunabilir. İyi yönetici, kendi değerler zincirini iyi tanıyan yöneticidir. Kötü yönetici, ya ağaçları görmez ya da ormanı.
Kötü yönetici, varsayımlarına sadık kalmayı tercih eden yöneticidir. İyi yönetici için varsayımlar, zaman zaman sorgulanması gereken konulardır. İyi yönetici, zaman içinde (veya koşulların değişimine bağlı olarak) kabullerin geçersiz kalabileceği fikrini benimser.
En iyi bildiğimizi sandığımız şeyler, pekâlâ yanlış olabilir. (Örneğin: Peter Senge, Beşinci Disiplin ve Fast Company Dergisi ve kurbağa deneyi + yavaş değişim) Bu yanlış bilgiler üzerine kurguladığımız diğer bilgilerin de yanlış olma ihtimali var. İyi yönetici, özellikle piyasa hakkındaki yanlış genellemelerden sakınır.
Kötü yönetici, başarılı bir örneğin kendi sorunlarına tek çözüm olduğu saplantısı içindedir. Malum örneğin özgün koşullarını anlamayı reddeder. Bu hata, gerçekte tek doğru cevaba kilitlenmeye şartlandıran eğitim sisteminin yarattığı bir sorundur.
Yöneticiler, operasyonlardan sorumlu kişilerdir. Dünün isteklerini bugünün operasyonları ile karşılamaya çalışırlar. Girişimciler ise fırsatlarla ilgilenirler. Bugünün ihtiyaçlarından yola çıkarak yarının isteklerini yaratırlar. Girişimciler için en büyük hata, yönetici olmaya soyunmaktır.
Girişimcilik ve yöneticilik için farklı yetkinlik ve beceriler gerekir. İşin başlangıcında yönetici olmak durumunda kalan girişimci, ilk uygun fırsatta bu pozisyonu bir profesyonele bırakmayı tercih etmelidir. Israr, onarılmaz hatalara yol açabilir.
Bir işletmenin çalışanları, yeni iş ve iyileştirme fırsatları konusunda iyi bir kaynaktır. İyi ve kötü yönetici arasındaki farklardan birisi, işletmedeki insan kaynağından yenilikçilik anlamında yararlanma düzeyidir.
Bir şirket ortağı şöyle diyor: “Ortaklar olmasaydı, ne kadar kolay olurdu şu ortaklık?”
Okullar olmadan Milli Eğitim’i yönetmek gibi bir şey… Başarılı işletmeler için iyi yöneticiler gerekli.
Gürcan Banger