Ekonomi, sektör veya işletme –bunlardan herhangi biri– bir fırsatı açığa çıkarıp yakaladığında bu fırsatın doğru ve sürdürülebilir değerlendirmesi için bir pusula ve harita ile yola devam etmelidir. Ama beklenen böyle bir hazırlık ve planlama olmasına rağmen çoğu zaman daha düzensiz ve plansız bir görünüm ile karşılaşırız. Eğer bir teknoloji odaklı işletmeden söz ediyorsak, bu kuruluşun ana dayanaklarından birisini teknoloji oluşturduğuna göre bir kurumsal ‘teknoloji yol haritasının’ varlığını bekleyebiliriz. Teknoloji; amaçların başarılması için ya da mal ve hizmetlerin üretime yönelik olarak kullanılan teknik, beceri, yöntem ve süreçlerin toplamıdır. Teknoloji; yöntemlere, tekniklere, süreçlere ait bilgi olabileceği gibi makinelerde, bilgisayarlarda, aygıtlarda ve fabrikalarda özümsenmiş (gömülü) halde bulunabilir. Teknolojinin gömülü varlığı sayesinde çalışanlar pek çok enformasyona sahip olmaya ihtiyaç duymadan teçhizatın kullanımında ve üretim süreçlerinde görev yapabilirler. Bu çerçevede teknoloji yol haritası kritik sistem ihtiyaçlarını, ürün ve süreç performans hedeflerini, teknoloji seçeneklerini, bu beklenti ve hedeflere ulaşma başarısını gösterecek olan mesafe taşlarını içerir.
Ürün veya hizmete yönelik olarak hazırlanan teknoloji haritası teknoloji seçeneklerini tanımlamak, seçmek ve geliştirmek için ihtiyaç odaklı teknoloji planlama sürecidir. Teknoloji yol haritası hazırlama süreci, kritik teknoloji planlama hazırlığının yapılabilmesi gerekli enformasyonu derleyip sunacak ekibin toparlanmasını da içerir. Bu enformasyon sayesinde doğru yatırım ve kaldıraçlama kararlarının verilmesi mümkün olur.
Fırsat, İnovasyon ve Girişimcilik
Teknoloji tabanlı işletme için teknoloji yol haritası, işbirliği halinde teknoloji planlaması ve işletmenin koordinasyonu için çok önemli bir araçtır. Teknoloji planlaması, daha büyük bir küme olan kurumsal planlama sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Teknoloji yol haritası sayesinde firma, kritik ürün – hizmet üretim ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik teknoloji ve geliştirme kararları ile daha ‘akıllı’ yatırımlar yapma imkânına sahip olur. Bazı işletmelerde teknoloji yol haritası; teknoloji planlaması ile bunun bir üst kategorisi olan kurumsal stratejik planlamanın parçasıdır.
Yol haritası, ilgili olduğu konu için bir iş-zaman talimatıdır; ürün ve teknoloji geliştirme için değişik rotalar arasında yok gösterecek olan bir belgedir. Yol haritasının doğru kavranması için teknolojinin evrimi –dolayısıyla patentler ve diğer fikri mülkiyet türleri, ekosistemdeki pazar ve talep yapıları hakkında donanımlı olmayı gerektirir. Ayrıca diğer ekonomik, sosyal ve kültürel faktörlerin ekosistemi, pazarı ve işletmeyi nasıl etkileyeceği konusunda dikkati zorunlu kılar.
Teknoloji yol haritasının bir başka özelliği mevcut teknolojinin ya da başkalarının rekabetçiliği üzerine enformasyon ve görüş sağlamasıdır. Gene harita belgesi sayesinde teknolojiden kaynaklanan maliyet hassasiyetini de gözleme imkânı olur. Teknolojinin üretime ve maliyete olumlu-olumsuz katkısına bağlı olarak pazardaki fiyat ve rekabet şartları değişebilir. Bunlardan birisi yeni, ileri teknolojinin rakipler arasında yaygınlaşarak üretimi kolaylaştırması ve kalite iyileştirmesi sayesinde rekabetin sadece fiyat odaklı hale gelmesidir. Müşteri açısından pazardaki ürün ve hizmetler arasında seçim yapmanın sadece fiyata odaklı hale gelmesi bir ‘emtialaşma’ olgusuna işaret eder. Eğer bir işletmenin iş modeli ‘ucuz fiyat’ üzerine kurgulanmış değilse pazarda başına gelebilecek ‘felaketlerin’ en büyüklerinden birisi bir ‘emtialaşma’ dayatması ile karşı karşıya kalmasıdır. Emtialaşma riskini takılmamak veya böyle bir darboğazı aşmak için en değerli araçlardan birisi inovasyondur. İnovasyon, rekabeti fiyat odağından uzaklaştırarak müşteriye cazip gelecek başka ürün-hizmet özelliklerine yöneltir. Bu süreçte en değerli yardımcılardan birisi teknoloji yol haritasıdır.
Gürcan Banger